Archeologie West-Friesland
Archeologie West-Friesland is het gemeentelijk samenwerkingsverband van de gemeenten Drechterland,
Enkhuizen, Hoorn, Medemblik, Koggenland Opmeer en Stede Broec.
www.archeologiewestfriesland.nl
Oude stolpboerderij in Nibbixwoud onderzocht

Afgelopen week heeft Archeologie West-Friesland een opgraving uitgevoerd aan de Dorpsstraat 52
op de T-splitsing met Ganker in Nibbixwoud. Op de plek van het onderzoek stond een oude boerderij
en een 19e -eeuwse schuur. Voorafgaand aan de sloop is onderzoek gedaan waaruit bleek dat het
vierkant van de stolp vermoedelijk uit 17e -eeuwse balken bestond. De balken zijn bemonsterd voor
dendrochronologisch onderzoek. Uit aanvullend historisch vooronderzoek bleek dat er naast resten van
de stolpboerderij ook sporen van eventuele voorgangers, misschien zelfs middeleeuwse, aanwezig
konden zijn. Tenslotte was door de ligging van het terrein op een zandige rug de verwachting op
resten uit de Midden-Bronstijd (ca. 1.800 v. Chr).

Geheel volgens verwachting werden inderdaad resten uit de Midden-Bronstijd gevonden. Voornamelijk
op de locatie van de schuur kwam een mooie oude akkerlaag met kruisende rassen van de
eergetouwploeg en hoefindrukken van vee tevoorschijn. Na de Bronstijd is het gebied niet meer
gebruikt tot de ontginning in de Middeleeuwen. Vermoedelijk gebeurde dat in de tweede helft van de
12e eeuw. Uit dit oudste Nibbixwoud stammen vele kuilen die zijn gevuld met brokken veen en klei.
Mogelijk zijn dit een soort daliegaten die werden gegraven om de grond meer geschikt te maken voor
akkerbouw. In deze fase woonde men vermoedelijk nog niet op dit terrein langs de Dorpsstraat. In de
fase die hierop volgde werden meerdere sloten parallel en haaks op de Dorpsstraat gegraven. Het lijkt
erop alsof deze niet heel lang dienst hebben gedaan en vrij snel zijn dichtgegooid. Mogelijk heeft dit te
maken met het in gereedheid brengen van het terrein voor bewoning. Na de demping van de sloten
werd het terrein in zijn geheel flink opgehoogd met klei en zand. Dit lijkt in meerdere fase te zijn
gebeurd, maar over de tijdspanne is nu nog niet veel bekend. Vooralsnog lijkt het erop alsof de laatste
ophoging in de 14e eeuw plaatsvond.

Hierop is het eerste huis gebouwd. Van dit gebouw zijn meerdere opvolgende kleivloeren met
haardplaatsen gevonden en enkele paalkuilen. Het lijkt erop alsof het eerste huis aan de westzijde van
het terrein haaks stond op de Dorpsstraat. Een volledige plattegrond kon helaas niet worden
gereconstrueerd. Het pand is vermoedelijk geheel van hout geweest. Meerdere gevonden
waterputten horen bij deze bewoningsfase. Waarschijnlijk stond het houten huis hier totdat de stolp
werd gebouwd. Wanneer dit precies gebeurde is nog niet bekend, vermoedt wordt dat men de stolp
tussen 1600 en 1650 bouwde.

Van de stolpboerderij zijn meerdere schoorsteenfunderingen met haardplaatsen teruggevonden. Aan
de achterzijde van een van de haardplaatsen kwam de onderzijde van een gietijzeren haardplaat
tevoorschijn. Zoals vaker is ook hier in de loop van de tijd de haard verplaatst. In de oudste fase stond
de haard haaks op het woondeel aan de westzijde van de stolp. In de fase hierop draaide de haard een
kwartslag en kwam deze in de lijn van de westelijke poeren te liggen. Dit heeft waarschijnlijk
te maken met een vergroting van het staldeel als gevolg van een verandering in de bedrijfsvoering.  In
de 18e eeuw kwam de nadruk te liggen op de zuivelproductie in plaats van vleesproductie en akkerbouw;
een meer gemengd agrarisch bedrijf. Binnen het staldeel van de stolpboerderij werden meerdere
waterputten gevonden die werden gebruikt voor de watervoorziening van het vee. Een van de putten
was gefundeerd op een houten karrenwiel waarvan opvallend genoeg de spaken en de as nog
aanwezig waren.
.herinnering.briefkaarten.oude foto's.foto's
.omschrijving.woning.plattegrond.archeologie
Nibbixwoud 2013
Huisbeschrijvingen