Huisbeschrijvingen
Omschrijving
augustus 2016
Jaap Commandeur,  Grote Zomerdijk 12 Wognum.

Dit is de plek waar tot voor kort een opmerkelijk bouwwerk achter de stolp stond, dat in de volksmond wel de `burcht`of `bunker`werd genoemd. Dit bouwwerk is gerealiseerd omstreeks 1950 door een van de bewoners, Jaap Commandeur.
Jaap Commandeur bewoonde de boerderij met zijn broers Jan en Piet en zijn zus Aagje.
Het gezin Commandeur bestond uit vader Simon Commandeur 1871-1926 en moeder Aaltje Schouten 1875-1955, zij was afkomstig van Avenhorn.
Zij kregen 11 kinderen:
Vader Simon was afkomstig uit de bekende burgemeestersfamilie Commandeur uit
  Wognum.
Zijn ouders waren:
- Jan Commandeur, 1839-1920 en Kaatje Kuip 1844-1879.
Voorouders:
- Pieter Commandeur, 1807- 1883 en Maartje Heddes 1812- 1883.
- Jan Commandeur, 1784-1864 en Aafje Wognum 1776-1815, Jan was burgemeester van
  Wognum.

Zij waren allen landbouwers.

De broers Jan en Piet hadden een fruitbedrijf op de helft van het grondbezit, (zie ook het artikel over de Commandeuren van de Zomerdijk in het Jaarboek van 2012) en Jaap had op
zijn helft allerhande nering: bevers fokken, konijnen, eenden, varkens en koeien, hij verbouwde ook wel viooltjes voor de zaadteelt.
Links achter de boerderij stond zijn schuur maar door ruimtegebrek is hij omstreeks 1950 begonnen met de bouw van zijn nieuwe schuur links achter tegen zijn bestaande schuur aan, zie tekening.
Jaap had altijd veel jongelui aan het werk en zij hielpen hem op het land en ook met de bouw van zijn nieuwe schuur. Het werd een imposant gebouw, zie de oude foto`s, van 2, deels 3 bouwlagen met een lang schuin oplopend pad zodat je zonder ladder naar de bovenverdieping kon lopen.
Dit alles bouwde hij in eerste instantie zonder de benodigde vergunningen. Achteraf is door een architect uit Amsterdam een tekening gemaakt om dat met de gemeente in orde te maken.
Een constructie berekening was niet meer nodig, het gebouw stond er toch al. Het gebouw is opgetrokken uit beton en gestuukt metselwerk, twijfelachtig is of er meetinstrumenten gebruikt zijn, bij de opname bleek zo goed als niets helemaal waterpas of te lood of haaks te zijn. Met de maatvoering nam Jaap het niet zo nauw. Op de oude foto`s zijn de door Jaap aangebrachte versieringen goed te zien,
een zandlopermotief op de ventilatieluiken en ook in het stucwerk heeft hij versieringen aanbracht
evenals op de dubbele deuren.
Op de tekening staan de volgende ruimte`s aangegeven:
de oude bestaande schuur,

(A) de beverkuil,
(B) de lage aanbouw,
(C) de kelder/hooischuur,
(D)
de voerbak,
(E) het mestafvoerkanaal,
(F) de ondergrondse ingang,
(G) de voer/waterbakken,
(H) de mestgoten en
(K)
de hokken

Voor de hekjes had hij een ingenieus afsluitsysteem gebruikt, dat werkte d.m.v. een schuifstang.
Verder was het bouwkundig een heel apart bouwwerk  met zelfs een takelinstallatie voor het verticaal transport.
In een laag gelegen gedeelte was een bron geslagen om het drinkwater voor de dieren en spoelwater op te pompen.
Handige bijkomstigheid was dat daardoor ook brongas mee omhoog kwam dat hij weer gebruikte voor het koken van het voer zoals kroten en bieten. Mogelijk had hij ook verlichting in de schuur op brongas. Het was de enige gasbron op de hooggelegen Zomerdijk doordat hij het water met een pomp omhoog haalde, het was vroeger heel gebruikelijk in laaggelegen polders.
In die technische ruimte was buiten de elektrische pomp ook een ouderwetse handbediende pomp om het water over de diverse drinkbakken te verdelen. De benodigde stroom kwam vanaf de boerderij met bovenbedrading op hoogte naar de schuur, de porseleinen potjes zaten nog in de gevel.
Jaap heeft 2 inscripties gemaakt, èèn droeg zijn naam met de ander gaf hij in 1967 aan dat het zo toch wel genoeg geweest was `ik stop ermee` meldde hij.

Jaap was buiten zijn handigheid en creativiteit inzake de bouwstijl van zijn bunker ook kunstzinnig aangelegd, hij tekende en schilderde in zijn vrije tijd. Hij heeft tientallen schilderingen gemaakt van stillevens tot landschappen en portrettekeningen.
Op de voorzijde van de map een schildering van de boerderij aan de zuidzijde met daarachter zijn oude en zijn nieuwe schuren, rechts is nog net de fruitschuur van zijn broers te zien.

Er zijn enkele werken van Jaap in deze map opgenomen:
Landschappen e.d.
4 portrettekeningen waaronder een van zijn nichtje
1 schildering van zijn `Bunker of Burcht`
1 schildering van een woning in de Grietje Slagterlaan
1 schildering van een prachtig kleurrijk bloemstuk
en nog enkele onbenoemde werken.
Het nichtje van Jaap heeft met haar moeder, Marie, zus van Jaap, ook enkele schilderingen gemaakt.
Zij heeft de tekendoos en de schilderskist in haar bezit, evenals een vaktijdschrift uit Amerika dat zij van hem kreeg, het koste 2 dollar.
Het kunstzinnige zit toch in de familie, een zoon van zijn broer Niek, Jan Commandeur, geboren 1954 in Avenhorn, is kunstschilder van beroep, hij heeft in het verleden een koninklijke aanmoedigingsprijs gekregen en exposeert in binnen en buitenland.
Omstreeks 1985 is de boerderij met schuren en land verkocht, Jaap verhuisde naar zorgcentrum Sweelinckhof in Wognum. De nieuwe eigenaren hebben de achterliggende gronden omgetoverd in een prachtige notentuin met diverse wandelpaden en waterlopen.
Eind 2015 is het complex weer verkocht en in mei 2016 is de burcht gesloopt. Deze moest plaats maken voor een paardenbak met schuur. De sloop was wel nodig, de bouwkundige staat van de burcht was niet best meer. Het sloopbedrijf had in 1 dag alles vlak, daaruit bleek ook wel dat er zuinig met wapeningsijzer omgesprongen was, op sommige plekken was nauwelijks ijzer te vinden.

Eind mei 2016 is door de net opgerichte Kunstkring Wognum aandacht besteed aan zijn werk.
In `zijn` vroegere tuin, jammer genoeg was zijn `bunker` net gesloopt, werden enkele werken tentoongesteld.

Augustus 2016
J.J. Koning
Wognum

*omschrijving*plattegrond*foto`s
Trien (zuster Stanisla) 1902-1993
Aagje 1903-1986
Alida 1905-1905
Jan 1906-1967
Willem 1908-1987
Piet 1909-1991
Alida 1910-2003
Niek 1912-1987
Marie 1914-ca. 2011
Jaap 1915-2000
Cor 1919-1985